Con lên 2 tuổi nhưng chưa biết nói, bố mẹ có biết những dấu hiệu cho thấy con chỉ chậm nói ĐƠN THUẦN

Để có 1 em bé khoẻ mạnh, bố mẹ cần chú ý một số biểu hiện về các cột mốc phát triển ngôn ngữ ở trẻ. Chậm nói ở trẻ có thể là một hiện tượng sinh lý bình thường trong quá trình phát triển, nhưng cũng có thể là biểu hiện sớm của các rối loạn về ngôn ngữ, phát triển thần kinh hoặc tâm lý. Việc phân biệt hai nhóm này là điều rất quan trọng để can thiệp kịp thời.

Chậm nói đơn thuần là gì?

Đây là tình trạng trẻ phát triển ngôn ngữ chậm hơn bạn bè cùng trang lứa nhưng không kèm theo bất thường khác. Trẻ vẫn phát triển bình thường về vận động, nhận thức, cảm xúc và tương tác xã hội.

Thường gặp ở trẻ:

Sống trong môi trường ít giao tiếp (người lớn nói ít, dùng thiết bị công nghệ nhiều).

Có người thân trong gia đình từng chậm nói nhưng không ảnh hưởng trí tuệ.

Sinh non nhẹ cân, hoặc song sinh nhưng vẫn phát triển tốt sau 2 tuổi.

Điểm mấu chốt:

Dù chậm nói nhưng trẻ vẫn hiểu lời người lớn, làm theo được yêu cầu đơn giản, phản ứng linh hoạt với môi trường.

Trẻ có xu hướng bù đắp bằng cử chỉ, ánh mắt, nét mặt để giao tiếp.

Chậm nói đơn thuần là tình trạng trẻ nói chậm hơn so với các cột mốc trên nhưng vẫn phát triển bình thường ở các mặt khác, bao gồm:

Dấu hiệu của chậm nói đơn thuần
Trẻ vẫn nghe tốt, phản ứng với âm thanh, gọi tên
Trẻ hiểu lời nói, làm theo được mệnh lệnh đơn giản
Biết giao tiếp bằng cử chỉ như chỉ trỏ, lắc đầu, gật đầu
Có nhu cầu giao tiếp: biết nhờ, gọi, bày tỏ cảm xúc qua nét mặt, hành động
Không có hành vi lặp lại bất thường, vẫn chơi tương tác với người khác
Vốn từ tăng chậm, nhưng có tiến bộ theo thời gian nếu được nói chuyện, khuyến khích đúng cách

Tổng kết phân biệt

Tiêu chí	 Chậm nói đơn thuần	 Chậm nói cần thăm khám
Khả năng hiểu lời nói	Có – làm theo yêu cầu đơn giản	Kém – không hiểu lời nói, không phản ứng
Khả năng giao tiếp bằng cử chỉ	Tốt – chỉ tay, gật/lắc đầu, nhìn chăm chú	Kém – không biết chỉ, không thể hiện nhu cầu rõ ràng
Mục đích nói chuyện	Có nhu cầu giao tiếp, chia sẻ	Không chủ động, không có nhu cầu giao tiếp
Tương tác xã hội	Có – thích chơi với người khác	Kém – chơi một mình, tránh tiếp xúc mắt
Nghe – phản ứng với âm thanh	Bình thường	Có thể bị giảm hoặc không phản ứng tiếng gọi
Thái độ học hỏi – bắt chước	Biết bắt chước hành động, cử chỉ	Không biết bắt chước
Hành vi bất thường	Không có hoặc rất nhẹ	Có – lặp đi lặp lại, kỳ lạ, nhạy cảm quá mức
Tiến bộ theo thời gian	Có – nếu được nói chuyện, can thiệp sớm	Chậm hoặc không cải thiện nếu không được điều trị sớm

Các cột mốc phát triển ngôn ngữ của trẻ

Độ tuổi	Kỹ năng ngôn ngữ kỳ vọng
0 – 3 tháng	Phản ứng với tiếng ồn lớn (giật mình), quay đầu về hướng có tiếng nói; bắt đầu phát âm các âm thanh gừ gừ.
4 – 6 tháng	Bắt đầu bập bẹ đơn âm (a, ê, ư…), nhận ra giọng nói quen thuộc, phản ứng khi gọi tên.
6 – 9 tháng	Bắt chước âm thanh, phát ra âm đôi như "ba", "ma", hiểu được từ “không” hoặc tên quen thuộc.
9 – 12 tháng	Biết dùng cử chỉ để giao tiếp (vẫy tay, chỉ tay), bắt đầu nói 1–2 từ có nghĩa như “mẹ”, “bà”.
12 – 18 tháng	Có thể nói 5–10 từ đơn có nghĩa; hiểu mệnh lệnh đơn giản như “lại đây”, “đưa mẹ”.
18 – 24 tháng	Vốn từ khoảng 20–50 từ; nói được câu 2 từ như “bánh ăn”, “mẹ bế”, bắt đầu hỏi "cái gì?".
24 – 30 tháng	Nói câu 2–3 từ, hiểu mệnh lệnh 2 bước, vốn từ vựng tăng nhanh (tới 200 từ).
30 – 36 tháng	Nói câu hoàn chỉnh đơn giản 3–5 từ, người lạ bắt đầu hiểu 50–75% những gì bé nói.

 

Khi nào nên cho trẻ đi khám sớm?

1. Trẻ 18 tháng chưa bập bẹ từ đơn

2. Trẻ 24 tháng chưa nói được ít nhất 10 từ

3. Trẻ 30 tháng chưa nói được câu 2 từ hoặc chỉ nói những câu vô nghĩa, lặp lại

4. Có bất kỳ dấu hiệu thiếu giao tiếp, mất tương tác xã hội nào kể trên