Trong xã hội hiện đại, EQ (trí tuệ cảm xúc) được xem là yếu tố cốt lõi để trẻ thành công và hạnh phúc lâu dài , đôi khi còn quan trọng hơn cả IQ. Một đứa trẻ EQ cao sẽ biết cách nhận diện cảm xúc , kiểm soát bản thân , thấu hiểu người khác , giải quyết mâu thuẫn và giao tiếp hiệu quả .
Cùng đi sâu hơn để hiểu rõ EQ là gì, vì sao lại quan trọng với trẻ, và bố mẹ nên làm gì ở từng giai đoạn phát triển của con để nuôi dưỡng EQ một cách toàn diện và bài bản.
EQ là gì?
EQ (Emotional Quotient – trí tuệ cảm xúc) là khả năng nhận diện, hiểu và quản lý cảm xúc của bản thân cũng như của người khác, bao gồm:
Tự nhận biết cảm xúc
Kiểm soát cảm xúc
Tự thúc đẩy bản thân
Đồng cảm với người khác
Kỹ năng xã hội và giao tiếp
Vì sao EQ quan trọng đối với trẻ?
Trẻ có EQ cao sẽ biết tự điều chỉnh cảm xúc (thay vì cáu gắt, bướng bỉnh vô cớ).
Giao tiếp tốt, biết lắng nghe, biết chia sẻ – đây là nền tảng để thành công trong học tập và các mối quan hệ sau này.
Tự tin hơn, dễ thích nghi với môi trường mới, như đi học mẫu giáo, tiểu học...
Ít gặp vấn đề tâm lý về sau như lo âu, stress, hành vi chống đối...
Cách bố mẹ có thể hỗ trợ con phát triển EQ toàn diện
1. Tự nhận biết cảm xúc
Trẻ nhỏ thường chỉ biết “khóc” khi khó chịu, “la hét” khi giận dữ – vì các em chưa biết gọi tên cảm xúc.
Việc bố mẹ nên làm:
Dạy con nhận diện cảm xúc qua gương mặt, màu sắc, sách tranh, game đơn giản.
Gọi tên cảm xúc cho con: “À, con đang thất vọng vì mẹ chưa cho chơi tiếp, đúng không?”
Hiệu quả: Trẻ hiểu mình đang cảm thấy gì, không bị “ngợp” bởi cảm xúc tiêu cực.
2. Tự kiểm soát cảm xúc
Đây là khả năng "ngắt" phản ứng tiêu cực. Trẻ EQ cao không dễ bùng nổ, biết dừng lại trước khi đánh bạn, hét lên hoặc ăn vạ.
Bố mẹ giúp con bằng cách:
Hướng dẫn kỹ thuật “thở bụng”, “ngồi yên 5 giây” khi con giận.
Dạy con nói: “Con đang giận lắm, con cần yên tĩnh một chút.”
Khi con kiểm soát được bản thân, con sẽ ít bị “phán xét là hư” và dễ kết nối với mọi người.
3. Tự tạo động lực
Là khả năng vượt qua thất bại, kiên trì theo đuổi mục tiêu – điều này rất cần cho thành công lâu dài.
Cách bố mẹ rèn luyện:
Thay vì “khen thông minh”, hãy khen nỗ lực: “Con kiên trì thật đó, làm mãi mới xếp được tòa tháp này.”
Cho con trải nghiệm khó khăn nhỏ: mất đồ chơi, chơi thua… nhưng không vội dỗ dành hay làm hộ.
Trẻ học được rằng cảm xúc tiêu cực là nhất thời, điều quan trọng là hành động tiếp theo.
4. Thấu cảm – đồng cảm
Là khả năng đặt mình vào vị trí người khác, hiểu cảm xúc của họ và cư xử phù hợp – nền tảng cho lòng trắc ẩn.
Hướng dẫn từ sớm:
Khi trẻ làm bạn buồn, hãy hỏi: “Nếu con là bạn, con thấy sao?”
Đọc sách, kể chuyện rồi phân tích tâm trạng nhân vật: “Vì sao bạn cáo lại lặng lẽ bỏ đi?”
Trẻ biết quan tâm người khác, không ích kỷ, không gây tổn thương cho bạn.
5. Giao tiếp và xử lý mối quan hệ
Là khả năng hợp tác, đàm phán, làm bạn, xin lỗi, thỏa hiệp – cực kỳ quan trọng khi đi học và lớn lên.
Rèn bằng cách:
Tạo cơ hội cho con chơi nhóm, va chạm thật.
Khi con tranh đồ chơi, thay vì mắng, hãy hướng dẫn: “Con có thể hỏi bạn mượn như thế nào?”
Trẻ học cách không dùng cảm xúc để điều khiển mối quan hệ (như khóc lóc, dọa dẫm), mà dùng lời nói, hành vi tích cực.
Phát triển EQ là một quá trình lâu dài, bắt đầu từ những tương tác nhỏ hằng ngày
| Giai đoạn | Bố mẹ nên tập trung vào |
|---|---|
| 0 – 3 tuổi | Gọi tên cảm xúc, phản hồi bằng ánh mắt – giọng nói ấm áp |
| 3 – 5 tuổi | Hướng dẫn cách xử lý tình huống (giận, thua, bị bạn giành đồ) |
| 5 – 7 tuổi | Khuyến khích giải thích cảm xúc, luyện tập đồng cảm |
| 7 tuổi trở lên | Dạy con tư duy phản biện, đàm phán và tự điều chỉnh hành vi |
EQ không tự nhiên mà có – nó được rèn luyện qua từng tình huống hằng ngày. Bố mẹ chính là "huấn luyện viên cảm xúc" đầu đời của con. Hãy kiên nhẫn, làm gương và đồng hành cùng con để nuôi dưỡng một đứa trẻ không chỉ thông minh mà còn giàu lòng thấu cảm, biết yêu thương và biết làm chủ bản thân.
Bài cùng chuyên mục
3,2 triệu người dán mắt vào xem bố Quang Hải ngồi vỗ tay cổ vũ cho bé Lido ăn bốc
Clip mukbang cơm nắm siêu đáng yêu của bé Lido nhà mẹ Chu Thanh Huyên - bố Quang Hải.
Chuyên gia tài chính đầu đời của con
Trong cuộc sống hiện đại, nhiều bậc cha mẹ tuy giảm được áp lực về điều kiện kinh tế do có sự chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi sinh con, nhưng lại phải đối mặt với không ít thử thách về việc định hướng cho các thiên thần nhỏ ngay từ những năm đầu đời.
Hoàng Hường Meli và Chiêu trò quảng cáo thực phẩm gây hiểu lầm trong xã hội hiện nay
“Dược phẩm Hoàng Hường Meli chính hãng” bị Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) có công văn gửi Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), đề nghị xử lý vi phạm quảng cáo đối với fanpage.
Muốn tránh vi nhựa cho con, mẹ cần biết sự thật về bình sữa PPSU, thủy tinh và inox
Trẻ sơ sinh bú bình có thể nuốt phải hàng triệu vi nhựa mỗi ngày.
5 thói quen đóng đồ khiến phụ nữ thường mang sai khi đi du lịch và cách sửa ngay
Không ít phụ nữ – dù đã du lịch nhiều lần – vẫn mắc phải những thói quen đóng đồ “tưởng chắc mà sai”. Hậu quả là vali quá nặng, đồ dùng thừa thãi, trong khi những món thật sự cần lại thiếu. Đây là 5 lỗi phổ biến nhất và gợi ý cách khắc phục để mỗi chuyến đi nhẹ nhàng, đủ dùng mà vẫn lịch sự, thoải mái.
Giải ngố tài chính: Mua đồ trả góp – tiện lợi hay cái bẫy khiến bạn trả mãi không xong?
Trả góp nghe thì “nhẹ ví”, nhưng nếu không hiểu rõ bản chất, bạn rất dễ rơi vào bẫy tài chính – đặc biệt là khi liên tục gánh thêm nợ tiêu dùng mà không có kế hoạch. Bài viết này sẽ giúp bạn "giải ngố" một lần cho xong.