Khi con đòi mua đồ chơi hãy từ chối con bằng yêu thương

Khi một đứa trẻ nhìn bạn đầy háo hức và nói: “Con muốn cái này!”, điều con cần không chỉ là một món đồ chơi. Đằng sau những lời “muốn” ấy là một thử nghiệm về tình yêu: “Ước muốn của con có được lắng nghe không? Nó có quan trọng với bố mẹ không?”

“Muốn là phải có” - bản năng tự nhiên của trẻ nhỏ

Trẻ em, đặc biệt là trong độ tuổi mầm non, nhìn thế giới bằng một cách rất khác người lớn. Theo lý thuyết phát triển nhận thức của nhà tâm lý học Thụy Sĩ Jean Piaget, trẻ ở giai đoạn này vẫn còn rất tự quy trung tâm (egocentric). Con cái ta cảm nhận thế giới theo kiểu tức thời và cụ thể: “Con thấy cái này bây giờ, con muốn nó bây giờ, nên con cần có nó ngay bây giờ”.

Cảm giác “muốn là phải có” ấy không phải là sự bướng bỉnh hay đỏng đảnh - mà là một phần hoàn toàn tự nhiên của quá trình phát triển nhận thức. Ở lứa tuổi này, trẻ chưa thể hiểu rõ những khái niệm trừu tượng như giá tiền, ngân sách gia đình hay chi tiêu hợp lý. Với chúng, điều đơn giản nhất là: Con thấy món đồ, con muốn nó, con muốn bố mẹ đưa con cái đó ngay lập tức.

“Để mẹ mua online nhé!” — câu trả lời nhẹ nhàng nhưng ẩn chứa nhiều rạn nứt

Rất nhiều phụ huynh lựa chọn một phương án “an toàn” khi gặp cảnh con mè nheo ở siêu thị: “Cái này mua online rẻ hơn, để mẹ mua sau nhé!”. Câu nói ấy có vẻ dịu dàng, thông minh — như một cách “trì hoãn cơn ăn vạ”. Nhưng nếu xét kỹ, đây lại là một sự trì hoãn không lành mạnh:

- Nếu nói mà không làm, trẻ sẽ dần ngờ vực lời hứa của cha mẹ. “Lại nói cho có thôi, chắc chẳng mua thật đâu.” Từng chút một, lòng tin của trẻ sẽ mòn đi.

- Nếu chỉ nhấn mạnh “đắt quá” hay “để lần sau”, trẻ vẫn không hiểu tại sao không được mua. Ta bỏ lỡ cơ hội dạy con về giá trị đồng tiền và cách chi tiêu trong gia đình.

- Nếu cứ hứa mà không thực hiện, trẻ không học được gì về chờ đợi tích cực. Thay vì “chờ đợi để đạt được”, các con chỉ cảm thấy bị thất hứa và thất vọng.

Và quan trọng hơn cả: Khi chúng ta viện cớ “mắc quá”, liệu cái “mắc” đó có thật sự là vì món đồ chơi — hay vì ta cảm thấy phiền, mệt mỏi, lười giải thích hoặc sợ con khóc?

Vậy nên làm gì khi con nói "Con muốn cái này!"?

1. Thừa nhận cảm xúc trước, dạy điều hợp lý sau

Hãy bắt đầu bằng cách nhìn nhận ước muốn của con, rồi đặt tên cho cảm xúc của trẻ:

"Mẹ thấy con rất thích cái vương miện này. Nó lấp lánh thật đẹp và cuốn hút ha!"

Chỉ cần được lắng nghe và hiểu, cơn xúc động dữ dội trong lòng trẻ sẽ nhanh chóng dịu lại.

2. Thành thật và cho con cơ hội lựa chọn

"Cái vương miện này giá gần 200 nghìn — bằng tiền mua đồ ăn cho cả nhà mình hôm nay đó. Hoặc bằng giá mấy cuốn truyện con thích. Hôm trước mình đã mua bộ xếp hình rồi, nên tháng này mình không mua thêm nữa nhé".

"Giờ con muốn: đợi đến tháng sau để dành tiền mua món này, hay tìm thử món nào đó vừa vặn hơn trong hôm nay?".

Khi trẻ được quyền chọn, chúng sẽ cảm thấy mình có vai trò trong quyết định, chứ không chỉ là bị từ chối.

3. Dạy con về tiền bằng cách… chơi cùng tiền

Bạn có thể bắt đầu dạy con về quản lý tiền qua một trò chơi đơn giản với ba chiếc lọ minh bạch:

- "Tiết kiệm": dành cho món đồ lớn hoặc thứ rất đặc biệt

- "Giúp người khác": để mua quà tặng, làm điều tử tế

- "Chi tiêu": để con tự chọn món mình thích

Mỗi tuần, bố mẹ cho con một khoản nhỏ để chia vào ba lọ. Khi con "muốn cái gì đó", hãy cùng con xem lại các lọ, hoặc ghi món đó vào "bảng ước muốn", dán lên tường và chờ 3–5 ngày. Thời gian là "bài kiểm tra" tốt nhất để xem đó là mong muốn thật sự hay chỉ là cơn bốc đồng.

4. Tạo ra trải nghiệm thay vì chỉ cung cấp đồ vật

Cảm giác sở hữu một món đồ sẽ chóng qua. Nhưng trải nghiệm mà bạn tạo ra cho con sẽ sống mãi.

"Dù hôm nay mình không mua vương miện thật, nhưng mình sẽ cùng lên sân thượng chơi trò 'nàng công chúa thám hiểm lâu đài'. Sau đó, mình sẽ cùng làm một chiếc vương miện từ giấy màu và kim tuyến nhé?".

Con cần cảm thấy mình vẫn đang nhận được — tình yêu, sự hiện diện, trò chơi, ký ức đẹp — chứ không phải một sự mất mát.

Khi cha mẹ nói "không" — hãy nói bằng tình yêu

Lúc trẻ bật khóc vì không được mua món đồ mong muốn, điều quan trọng không phải là làm chúng nín khóc ngay lập tức, mà là cho con thấy rằng: "Ngay cả khi con thất vọng, con vẫn được yêu thương."

Một cái ôm thật chặt, một câu nói ấm áp:

"Mẹ biết con buồn lắm vì không được mua cái vương miện. Cảm giác đó thật khó chịu. Nhưng mẹ vẫn ở đây với con, dù thế nào đi nữa".

Đó mới là "sự nuôi dưỡng giàu có" đích thực: Không phải là nuông chiều vật chất, mà là xây dựng cảm giác an toàn về mặt tinh thần.

Chúng ta không cần nuôi dạy một đứa trẻ có nhiều đồ chơi nhất. Mà là một đứa trẻ biết cách lựa chọn, biết từ chối cám dỗ, và có đủ sức mạnh nội tâm để không chạy theo mọi thứ mình thấy và muốn.