Bố mẹ hoang mang khi con bỗng nhiên hay "kiếm chuyện làm quà", "bịa" ra việc không có thật để gây sự chú ý với người lớn

Phương Chi - 1 mẹ bỉm đang có con nhỏ, cậu bé năm nay lên 5 tuổi. Giai đoạn con mọn ốm đau vừa qua đi, tưởng như đến lúc rảnh rỗi hơn được 1 chút thì cô cũng bắt đầu phải đối mặt với rất nhiều vấn đề về việc dạy con.

Con trai Chi vốn là 1 cậu bé ít nói và có phần nhút nhát. Cậu bé khá ngoan ngoãn và là kiểu "đặt đâu ngồi đó", con cũng rất ít khi đòi hỏi hoặc tỏ ra quá thích thú một thứ gì đó. Thường thì cậu bé sẽ muốn có nhưng nếu không có được thì cũng không sao.

Vậy mà thời gian gần đây, Chi nhận thấy con trai có nhiều biểu hiện khác lạ. Cậu bé hoạt bát hơn, nói nhiều hơn, ban đầu cô thấy đây là tín hiệu rất tốt nhưng càng ngày mọi thứ càng có vẻ như hơi quá đà.

Cậu bé 5 tuổi này rất thích nói chuyện với người lớn bất kể là người lạ hay người quen. Cuộc nói chuyện ban đầu khá đơn thuần và ngô nghê đáng yêu nhưng dần dần, Chi nhận thấy con mình có xu hướng "kiếm chuyện làm quà". Khi không có chuyện để nói, cậu bé sẽ "bịa" ra chuyện nào đó.

Những câu chuyện hoàn toàn không hề có thật này đôi khi để lại hậu quả khá phiền phức. Ví dụ gần đây nhất là cậu bé thản nhiên kể về chuyện bố mẹ quên không đón mình với ông bà nội. Thế là một cuộc tranh cãi nảy lửa xảy ra vì ông bà nhất quyết tin cháu với lý do trẻ con không biết nói dối.

Vậy, có chuyện diễn ra khiến cậu bé bỗng nhiên thay đổi nhiều đến như vậy?

Khi một đứa trẻ thường xuyên "kiếm chuyện làm quà" hoặc bịa ra những câu chuyện không thật để thu hút sự chú ý, đó không đơn giản là hành vi nghịch ngợm nhất thời mà có thể là biểu hiện sâu hơn về nhu cầu cảm xúc.

Vì sao trẻ "kiếm chuyện làm quà", bịa chuyện với người lớn?

1. Trẻ đang cần sự quan tâm đặc biệt

Trẻ cảm thấy bị bỏ rơi, ít được chú ý hoặc thường bị so sánh với anh chị em, bạn bè.

Việc “làm màu” hay “kể chuyện ly kỳ” là cách trẻ giành lại ánh nhìn và sự chú ý của người lớn.

2. Trẻ muốn gây ấn tượng – khẳng định cái tôi

Ở độ tuổi 3–10, nhiều trẻ bắt đầu tò mò về cách người khác nhìn nhận mình.

Việc nói phóng đại, thêm thắt hoặc bịa chuyện đôi khi đơn giản chỉ là cách để “được nghe”, “được trầm trồ”.

3. Trẻ học được từ môi trường xung quanh

Nếu trẻ chứng kiến người lớn hay "nói quá", "kể phóng đại", hoặc thường khen ngợi những câu chuyện ly kỳ, trẻ sẽ vô thức học theo để được đánh giá cao.

4. Trẻ chưa phân biệt rạch ròi giữa thực tế và tưởng tượng

Nhất là trẻ từ 3–6 tuổi, ranh giới giữa trí tưởng tượng và sự thật vẫn còn mơ hồ. Bé có thể tin mình đang “kể thật”, dù người lớn biết đó là chuyện không thể xảy ra.

Cha mẹ nên làm gì?

1. Không mắng mỏ gay gắt hay buộc tội con nói dối

Gọi con là “nói xạo”, “bịa đặt” sẽ khiến bé xấu hổ, phòng thủ hoặc càng nói dối để “chống đỡ”.

Hãy bình tĩnh lắng nghe, dùng lời nhẹ nhàng như:  “Con đang tưởng tượng vậy hả? Câu chuyện đó rất thú vị, nhưng mẹ nghĩ nó không có thật đâu, đúng không?”

2. Tăng thời gian chất lượng với con

Dành thời gian chơi, trò chuyện 1:1 với con mỗi ngày giúp đáp ứng nhu cầu được quan tâm của trẻ một cách lành mạnh.

Khi con được lắng nghe thực sự, trẻ sẽ ít có xu hướng tìm cách gây sự chú ý "giả tạo".

3. Dạy con cách chia sẻ thật – không cần phóng đại

Có thể dạy con cách kể chuyện chân thực vẫn hấp dẫn và gây được sự quan tâm của người khác.

Phân tích cho con biết những chi tiết không có thật đó không khiến cho câu chuyện con kể thú vị hơn mà thậm chí sẽ kém hấp dẫn vì nhiều tình tiết không hợp lý.

4. Khuyến khích sáng tạo đúng chỗ

Nếu con thích kể chuyện tưởng tượng, hãy hướng vào hoạt động kể chuyện sáng tạo, vẽ tranh, đóng kịch để bé thoả mãn sự sáng tạo nhưng vẫn biết phân biệt thực – ảo.

5. Quan sát dấu hiệu tâm lý sâu hơn (nếu có)

Nếu hành vi này xảy ra thường xuyên, quá mức, kèm theo sự cô lập, lo lắng, hay nói dối có chủ đích, hãy cân nhắc đưa con gặp chuyên gia tâm lý trẻ em để được tư vấn kỹ.

Kết luận

Khi con thường xuyên kiếm chuyện để gây chú ý, điều đó thường là lời “cầu cứu vô hình” vì con cảm thấy bản thân thiếu sự quan tâm. Thay vì trách mắng, cha mẹ cần nhìn sâu vào nhu cầu chưa được đáp ứng và giúp con điều chỉnh hành vi qua sự kết nối, yêu thương và hướng dẫn đúng cách.