Gặp nữ tình báo nổi tiếng, nguyên mẫu của ni cô Huyền Trang trong phim Biệt động Sài Gòn

Trong những ngày tháng Tư lịch sử, chúng tôi đến một tư thất nhỏ nằm ở vùng ngoại ô An Giang, tìm gặp Ni trưởng Diệu Thông theo lời hẹn.

Ni trưởng Diệu Thông thế danh là Phạm Thị Bạch Liên, nguyên là nữ chiến sĩ tình báo hoạt động tại đơn vị F100 lực lượng Biệt động Sài Gòn. Suốt từ năm 1960 đến năm 1969, chiến công của đội biệt động luôn có bóng dáng lam y của bà, đồng thời bà cũng được xem là một mắt xích quan trọng trong chiến thắng cuối cùng của quân và dân miền Nam vào ngày 30/4/1975.

Từ sau giải phóng, bà ẩn tu, nay đã 94 tuổi và không tiếp khách lạ, đặc biệt là báo giới. Những cuộc hẹn được bà chấp thuận đa phần là nhờ vào người thân tín nhất với bà.

Từ trái qua là ảnh Ni cô Diệu Thông khi còn trẻ và ảnh Ni cô hoàn tục sau giải phóng làm cán bộ Phòng Tham mưu Bộ Tư lệnh TP.

Nữ chiến sĩ tình báo “không tóc” của Biệt động Sài Gòn

Cuộc đời Ni cô Diệu Thông nếu kể vắn tắt thì chỉ có 2 lần xuất gia và hàng thập kỷ làm từ giao liên, trinh sát rồi chiến sĩ tình báo. Hoặc cặn kẽ hơn thì bà là nguyên mẫu nhân vật ni cô Huyền Trang trong bộ phim Việt bất hủ Biệt động Sài Gòn. Nhưng nhân vật Huyền Trang đã mất trong phim, còn bà Diệu Thông ngoài đời vẫn đang là một nhân chứng sống.

Tiếp khách trong tư thất nhỏ, ni trưởng Diệu Thông ân cần hỏi han và đáp lễ chào hỏi bằng một vài mẫu, huyện nhỏ. 

"Dạo gần đây, tôi liên tục nhận được mời vào TPHCM dự lễ Kỷ niệm 50 giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, sự kiện quan trọng của đất nước nhưng ngặt nỗi tôi không thể đi vì lý do sức khỏe", ni trưởng Diệu Thông chậm rãi nói. 

Với bà, niềm vui lớn nhất lúc này là đạo pháp, là tiếng chuông, tiếng mõ. Ngày ngày trồng cây, làm thơ, ngắm ảnh mình thời ấy.

Rồi bà cũng chỉ cho chúng tôi xem những bài thơ không vần không điệu được viết tay, dán kín 4 mặt tường. Xen vào đó là ảnh bà cùng đồng đội và tất thảy những người thương quý mình đã gặp trong đời. Hình và thơ được xếp sát nhau như thể một cuốn phim chiếu chậm trước mắt.

Ni cô Diệu Thông xuất thân trong gia đình có truyền thống tu học và yêu nước ở Sa Đéc, Đồng Tháp. Song thân đều xuất gia đi tu. Cha bà là ông Phạm Văn Vọng, xuất gia trở thành Hòa thượng Thích Giác Quang. Mẹ là bà Tô Mỹ Ngọc, tạ thế pháp danh là Ni trưởng Diệu Tịnh.

Hồi năm 7 tuổi, bà xuất gia lấy pháp danh Diệu Thông, rồi được cha gửi ra Huế học đạo. Ở Huế, bà trở thành giao liên đi tiếp tế lương thực, thuốc men cho dân và bộ đội khi tuổi đời còn rất nhỏ.

Năm 28 tuổi, bà vào Nam rồi xin cha mẹ dựng nên ngôi chùa mái lá đặt tên là Bổn Nguyên. Dưới mái chùa, đêm đêm văng vẳng tiếng cầu kinh niệm Phật ấy, bà hăng say làm việc, may cờ, in ấn tài liệu, tích cực đưa thư từ giao liên cho cách mạng, mặt khác che chở, nuôi giấu cán bộ cách mạng trong tầng hầm.

Rồi từ nhiệm vụ giao liên, năm 1960 bà nhập ngũ vào lực lượng F100 của Đội Biệt động thành, hoạt động dưới sự chỉ huy của Đại tá Nguyễn Đức Hùng - Tư lệnh Biệt động Sài Gòn.

Tại đây, bà trở thành nữ chiến sĩ tình báo.

"Dù là về thể thức vật chất hay tinh thần, thì đạo pháp và đấu tranh giải phóng dân tộc đều cùng phục vụ lý tưởng là giải phóng con người khỏi những ràng buộc áp bức để hướng tới tự do, hạnh phúc và công bằng. Dù trong chiếc áo màu nào thì giúp con người thoát khỏi khổ đau là việc nên làm" 

- ni cô Diệu Thông.

Dựng chùa, làm một lúc chục nghề nuôi quân

Được giao nhiệm vụ thám thính tình hình tại cơ quan đầu não của địch, bà cùng đồng đội lên kế hoạch. Các trận đánh vào trạm điện cao thế tại trường đua Phú Thọ hay trụ sở Thượng Nghị viện; cư xá Hạ sĩ quan độc thân của Mỹ thắng lớn.

Để ghi danh chiến công vẻ vang ấy, Ủy ban Trung ương Mặt trận Giải phóng miền Nam đã trao tặng bà Huân chương Chiến công hạng 3.

Hoạt động trong lòng địch, bà làm không dưới 10 nghề từ ủ tương, se nhang, may vá, bán tạp hóa, bán bánh,... một mặt là để dò la tin tức, mặt khác lấy tiền này nuôi quân.

"Nghề nào làm được là tôi làm, làm để lấy tiền giúp đỡ bà con, nuôi bộ đội", bà nói. 

Hoạt động dày đặc đã khiến chùa Bổ Nguyên hút sự chú ý của quân địch. Tìm cách quấy phá không được, chúng đốt chùa và toàn bộ những căn nhà lân cận. Nhưng không khuất phục, trên đống tro bụi ấy, ni cô Diệu Thông tiếp tục dựng lên ngôi chùa thứ 2, đặt tên là Tam Bảo Tự. Ngôi chùa này sau đó cũng bị nguỵ quyền đốt, phá triền miên.

Trong một trận đánh lớn, Ni cô Diệu Thông và các tu sĩ khác bị địch bắt, tra khảo. Tuy nhiên sau đó được trả tự do vì chúng không tìm ra manh mối. Để tránh lọt vào tầm ngắm của quân địch, bà chuyển công tác về Lữ đoàn 316 tiếp tục làm công tác trinh sát, thuận lợi yểm trợ hậu cần cho trận đánh vào Dinh Độc Lập và Tòa Đại sứ Mỹ Tết Mậu Thân 1968.

Trong màu áo lam, bà hoạt động cách mạng cho đến ngày đất nước thống nhất. 

Nhẩm bấm đầu ngón tay, trong mơ màng ni trưởng Diệu Thông nhớ lại: "Tôi đã mất 6 ngôi chùa sau khi ngụy quyền đánh sập. Chúng cũng đánh tôi, bẻ tay tôi. Thà chết chứ nhất định không khai".

Món quà cho hậu thế 

Uống một ngụm nước, ni trưởng Bạch Liên như gác lại lịch sử và trở về thực tại, bà không kể thêm nữa về những chiến công mà kể về 2 kỷ vật mà bà luôn xem là "pháp bảo" thời bình. Một là chiếc áo lam giúp bà che giấu thân phận tình báo, thuận lợi en lỏi qua các chốt gác, những con đường kiểm soát gắt gao của địch để chuyển giao tài liệu, vũ khí và nuôi giấu cán bộ. Hai là chiếc xe Honda do Bí thư Thành ủy Nguyễn Văn Linh tặng.

Hai kỷ vật này sau đó bà đã trao lại cho Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ, như một món quà dành tặng hậu thế. 

"Đó là những kỷ vật vô giá mà tôi nghĩ rằng nó sẽ càng có giá trị theo thời gian", ni trưởng Diệu Thông nói.