Hồi ức qua hương vị xưa: "Thịt hộp Việt Minh" món ăn của lòng yêu nước, nghẹn lòng khi biết đến công thức chế biến

Trong ký ức của nhiều người từng trải qua thời kháng chiến, bên cạnh tiếng súng, con đường rừng và những gian khổ không thể nào quên, vẫn luôn có một thứ mùi vị đặc biệt đọng lại: Mùi vị của "thịt hộp Việt Minh" - món ăn gắn liền với Chủ tịch Hồ Chí Minh và các chiến sĩ cách mạng trong những năm tháng trường kỳ chống Pháp.

Nếu như phần lớn mọi người biết đến những món Bác Hồ thường ăn khi mới về nước, hoạt động cách mạng tại Pác Bó (Cao Bằng) là "cháo bẹ, rau măng" vẫn luôn sẵn sàng thì "thịt hộp Việt Minh" lại là một lát cắt rất khác - lặng thầm nhưng sâu sắc, gói ghém cả một giai đoạn lịch sử khốc liệt và thiêng liêng. Món ăn này từng được Đại tướng Võ Nguyên Giáp nhắc đến trong cuốn "Chiến đấu trong vòng vây" của ông.

Ảnh tư liệu

"Thịt hộp Việt Minh" - món ăn đong đầy ký ức kháng chiến

"Thịt hộp Việt Minh" là món ăn biểu tượng của tinh thần tự lực tự cường giữa muôn vàn thiếu thốn. Đó là những hộp đồ hộp được làm từ nguồn nguyên liệu tận dụng, chế biến bằng công sức thủ công của cán bộ, chiến sĩ Việt Minh trong rừng núi, được đóng gói kỹ lưỡng để cất giữ lâu ngày - phục vụ những chuyến hành quân xuyên rừng, vượt suối, tiếp tế cho các mặt trận đang ác liệt. Đặc biệt, đây là món ăn gắn liền với Bác Hồ những khi Người đi công tác xa.

Món ăn giản dị ấy - với một thịt, một muối, một ớt - nghe qua thì có vẻ chỉ là phép cộng cơ học của vị mặn, vị cay và chút đạm cho đủ bữa. Nhưng khi đi vào ký ức của những năm tháng kháng chiến, nó trở thành biểu tượng ẩm thực của cả một thời không thể nào quên. Không phải vì nó ngon - mà vì nó giữ ấm lòng người, chữa lành cơn đói, giữ vững tinh thần trong những đêm dài rét mướt giữa rừng núi.

Cái "ống tre" mà Bác Hồ cẩn thận nút kín, không phải chỉ để bảo quản món ăn. Nó còn gói ghém sự quan tâm âm thầm mà Bác dành cho đồng đội. Giữa những ngày không cá, không thịt, không cả muối để chấm - món "đặc biệt" ấy xuất hiện như một tia sáng nhỏ nhưng đủ để xua tan cảm giác trống rỗng của cái bụng, và hơn thế, làm ấm lại tinh thần của những người lính đang mệt nhoài vì cơn mưa rừng dầm dề.

Phải là những ai đã từng đói, từng ăn rau rừng chấm muối trong những đêm Tân Trào thì mới hiểu, cái "màu đỏ thơm nức" ấy quý như thế nào. Không chỉ vì nó hiếm, mà vì nó được chắt ra từ tình thương của một người lãnh tụ. Bác không gọi nó là "thịt kho", "món mặn", hay "đồ hộp" - mà gọi thân mật là "thịt hộp Việt Minh". Một cái tên nghe rất đời, rất gần gũi, như chính cách Bác sống giữa anh em chiến sĩ - giản dị mà đầy nhân hậu.

"Mọi người chưa hiểu "món đặc biệt" là gì, thì người Thư ký đã đưa ra một cái ống tre, nút chặt... Bác mở nắp ống, chia cho mỗi người một ít thức ăn mầu đỏ, thơm nức. Đó là thứ "thịt hộp Việt Minh", Bác thường dùng khi đi công tác xa, chế biến bằng một cân thịt lợn thái nhỏ vụn, kho với một cân muối và một cân ớt tươi, bỏ vào ống tre, đậy kín, có thể để rất lâu. Bác bảo: "Chú nào không ăn được cay nhiều thì đừng dùng món này lẫn với măng. Các chú nên tập ăn ớt vì ớt có rất nhiều sinh tố". Kháng chiến gian khổ, thiếu thốn, nhưng mỗi lần về quây quần bên Bác như thế này, ai cũng cảm thấy đầm ấm, vui vẻ...", trích trong "Chiến đấu trong vòng vây".

Câu nói nhẹ tênh của Bác vang lên giữa bữa ăn nghèo, mà ai cũng thấy như một lời dặn dò, một bài học sống còn. Trong cay, có ấm. Trong mặn, có nghĩa. Trong cái khổ, có tình. Và trong cái món ăn đơn sơ ấy, là cả một triết lý sống: Giản dị, tiết kiệm, nhưng đầy dưỡng chất tinh thần.

Kháng chiến gian khổ, thiếu thốn, nhưng cái cảnh "quây quần bên Bác", như lời kể của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, không chỉ là một hình ảnh đẹp. Đó là ký ức ấm nồng, là khoảnh khắc mà mỗi người lính, dù đói đến run tay, vẫn cảm thấy được sẻ chia, được trân trọng, và được tiếp thêm sức mạnh để đi tiếp.

Giữa rừng sâu, trong cái giá lạnh cắt da, giữa tiếng mưa rơi lách tách trên tán lá - một ống tre, một món ăn đỏ au cay xè, và ánh mắt hiền từ của Bác... Chính những điều ấy đã trở thành hương vị không thể phai mờ trong ký ức của cả một thế hệ đi qua chiến tranh.

Và có lẽ, với những người lính năm ấy - món "thịt hộp Việt Minh" không chỉ đơn thuần là thực phẩm, mà là một lát cắt nhỏ của lòng yêu nước, của sự gắn kết, của tình đồng đội, tình người giữa gian khó. Một món ăn mặn và cay xè chảy nước mắt - nhưng chưa từng khiến ai cảm thấy đắng.

"Thịt hộp Việt Minh" ngày nay

Ngày nay, "thịt hộp Việt Minh" đã trở thành ký ức. Nhưng mỗi lần nhắc đến, trong lòng người dân Việt Nam vẫn gợn lên một niềm xúc động lặng thầm - như thể trong cái vị mặn mòi, đơn sơ ấy, vẫn còn đâu đây hương rừng gió núi, tiếng suối reo, và lời thề thiêng liêng vì độc lập dân tộc.

Một hộp thịt, một tấm lòng, một thời lịch sử oai hùng - thứ tưởng như bình dị ấy, hóa ra lại thiêng liêng đến thế. Và có lẽ, trong những ngày lễ như 30/4, nhớ về "thịt hộp Việt Minh" cũng là một cách để ta cúi đầu trân trọng quá khứ, biết ơn những người đã sống và hy sinh cho ngày thống nhất.

Khi cuộc sống đã no đủ, thịt hộp không còn xa lạ với mọi người. Nhưng "thịt hộp Việt Minh" - món ăn của một thời không quên - vẫn mang một vị rất riêng: Vị của sự hy sinh, vị của lòng yêu nước, và vị của ký ức. Nếu ai từng có dịp thưởng thức lại phiên bản phục dựng của món này hẳn sẽ thấy lòng mình dâng lên niềm xúc động lặng thầm. Và đó cũng là niềm cảm hứng khiến không ít người trẻ hiện nay, các kênh Tiktok đăng tải, chia sẻ cách thực hiện món "thịt hộp Việt Minh" phục dựng.

Và đây là công thức phục dựng món "thịt hộp Việt Minh" đơn giản có thể nấu tại nhà!

Dưới đây là công thức phục dựng món thịt hộp Việt Minh theo tinh thần giản dị nhưng đậm đà của thời kháng chiến, bạn có thể làm tại nhà với nguyên liệu dễ tìm được chia sẻ từ rất nhiều Tiktoker.

Công thức làm "thịt hộp Việt Minh" rất đơn giản: Cứ 1 muối - 1 thịt - 1 ớt, chẳng hạn  (1kg thịt - 1kg muối - 1kg ớt).

Thịt rửa sạch, thái miếng vuông nhỏ khoảng 3cm. 

@khaikhai1024

Cho thịt, muối và ớt vào bát tô. Trộn đều tất cả để muối lẫn ớt bám đều vào thịt.

@khaikhai1024

Sau đó, mang rang khô. Trong quá trình rang, ớt cay xộc lên có thể "chảy nước mắt".

@khaikhai1024

"Thịt hộp Việt Minh" sau khi hoàn thành khô keo lại, màu sắc đỏ đậm, mặn chát nhưng lại rất hao cơm. TikToker Khải Khải sau khi thực hiện món ăn kháng chiến này đã thốt lên rằng: "Một miếng nhỏ thôi mà ăn hết chén cơm. Món ăn tưởng chừng đơn sơ vậy đó mà nó gói ghém trọn cả tấm lòng vì nước, vì dân, một thời máu lửa của ông cha mình. Đến ngày 30/4 rồi, ăn lại món này không phải để no mà để nhớ ơn Bác, nhớ ơn những người từng sống, từng chiến đấu trong khói lửa".

@khaikhai1024

Không chỉ Tiktoker Khải Khải, rất nhiều Tiktoker khác cũng tái hiện món ăn đậm màu kháng chiến này như Duy làm nông, Nhật ký bà tôi, Ly Sẩm,...

@nhatkybatoi, @ngocly2608, @duy_nguyen_03