5 Thói quen cha mẹ nên rèn cho con để trẻ tự tin và mạnh mẽ bước vào đời

Một câu chuyện gần đây đã thu hút sự chú ý của nhiều phụ huynh về việc liệu có nên sửa ngay những lỗi phát âm của trẻ hay không. Một người mẹ đã chia sẻ trải nghiệm của mình khi vô tình làm giảm sự tự tin của con khi sửa lỗi nói. Điều này đã khiến nhiều bậc phụ huynh phải suy nghĩ lại về cách tiếp cận trong việc giáo dục ngôn ngữ cho trẻ nhỏ. Liệu việc sửa sai ngay lập tức có thực sự cần thiết, hay nên để trẻ tự tin thể hiện bản thân trước khi can thiệp?

Trong một buổi chiều yên bình, khi đang kể chuyện cho con, một tình huống bất ngờ đã xảy ra. Bé ngắt lời mẹ và chỉ vào một chiếc xe, nói: "Mẹ ơi, cái xe xanh kìa". Tuy nhiên, chiếc xe đó rõ ràng là màu đỏ. Phản xạ tự nhiên, người mẹ đã sửa lại: "Không phải xanh, là đỏ nhé con".

Dù chỉ là một câu nói bình thường, nhưng ngay sau đó bé cụp mắt, không còn nói năng gì, chỉ lẩm bẩm vài câu rồi im lặng. Sự hào hứng của bé đã biến mất, không còn chen lời hay chia sẻ thêm điều gì.

Chứng kiến cảnh tượng này, người mẹ chợt giật mình tự hỏi: "Liệu mình vừa giúp con học hỏi, hay đang vô tình đập tan sự hồn nhiên của con khi bé đang cố gắng diễn đạt điều mình nhìn thấy".

Trẻ nói sai có thực sự đáng lo ngại không?

Các nghiên cứu ngôn ngữ học hiện đại chỉ ra rằng, trẻ từ 1–3 tuổi đang ở trong giai đoạn phát triển ngôn ngữ mạnh nhất, và việc nói sai chính là hoàn toàn bình thường.

Nhà tâm lý học Jean Berko Gleason với thí nghiệm nổi tiếng Wug Test đã chứng minh: Trẻ có khả năng tự suy ra quy tắc ngôn ngữ mà không cần được dạy trực tiếp. Nghĩa là, nếu bạn để bé tự nhiên nói sai rồi tiếp tục tiếp xúc với môi trường đúng, bé sẽ dần điều chỉnh và nói chuẩn dần theo thời gian.

Ví dụ:

Giai đoạn 1: "Con ăn cơm cơm"

Giai đoạn 2: "Con ăn cơm rồi".

Giai đoạn 3: "Con ăn xong cơm rồi mẹ ơi".

Trẻ em cần một môi trường khuyến khích sự sáng tạo và dũng cảm thử nghiệm, thay vì bị áp lực phải nói đúng ngay từ đầu. Tuy nhiên, nhiều bậc phụ huynh vô tình trở thành "kẻ gác cổng ngôn ngữ", khi lo lắng rằng việc trẻ nói sai sẽ hình thành thói quen xấu. Họ thường xuyên can thiệp và trở thành "người chỉnh lỗi ngữ pháp", điều này có thể cản trở sự phát triển ngôn ngữ tự nhiên của trẻ.

"Con đó là thỏ, không phải chó. Đừng nói nhầm mãi vậy"

"Phải nói 'con ăn rồi', không phải 'con rồi ăn'"

Những câu này nghe thì logic, nhưng lại vô tình khiến trẻ cảm thấy mình "sai hoài", "bị bắt lỗi hoài" và "thôi không nói nữa cho xong". Về mặt tâm lý, cảm giác bị phủ nhận liên tục sẽ khiến trẻ hình thành niềm tin tiêu cực về bản thân, tin rằng "mình không giỏi, mình dễ bị sai, tốt nhất là không nên nói".

Cách làm để giúp trẻ nói chuẩn mà không khiến con sợ hãi

Dưới đây là những gợi ý đến từ các chuyên gia giáo dục và trải nghiệm thực tế của hàng ngàn cha mẹ:

1. Lặp lại đúng, không sửa trực diện

Con: "Chó kêu meo meo"

Mẹ: "Ồ, con chó sủa gâu gâu nhỉ. Tiếng kêu to quá"

Con sẽ tự so sánh và chỉnh lời, mà không cảm thấy bị "chê trách".

2. Biến lỗi thành trò chơi khám phá

Con: "Xe màu xanh kìa" (trong khi là xe đỏ)

Mẹ: "Xe màu xanh à? Vậy mình cùng tìm xe màu đỏ xem đang ở đâu nha"

Con không thấy mình "sai", mà được tiếp tục chơi và học.

3. Dùng sách truyện – robot học ngôn ngữ hỗ trợ

Những cuốn truyện như "Chú gấu nâu, bạn đang nhìn gì?" rất tốt cho việc luyện nói. Nhiều robot học ngôn ngữ còn cài đặt phản hồi kiểu: "Bạn rất cố gắng rồi, thử lại lần nữa nhé"

Cách làm này cực kỳ phù hợp với tâm lý trẻ, không gây áp lực, mà vẫn khuyến khích tiến bộ.

Tóm lại, ngôn ngữ là một hành trình dài, không phải là một bài kiểm tra. Mỗi lần trẻ nói sai, đó là một bước tiến trong quá trình khám phá. Điều trẻ cần nhất không phải là sự chỉ trích, mà là một người lắng nghe và mỉm cười cho đến khi trẻ nói xong.