Nuôi lợn sạch bằng trà xanh, thịt ngon lành: Mô hình lạ mà độc đáo này đang gây sốt ở Việt Nam

Thái Nguyên, thủ phủ chè của Việt Nam, không chỉ nổi tiếng với những đồi chè xanh mướt mà còn tiên phong trong việc ứng dụng lá chè vào chăn nuôi, tạo ra sản phẩm thịt lợn trà xanh độc đáo. Ý tưởng này xuất phát từ nhu cầu chăn nuôi bền vững, giảm sử dụng kháng sinh và khai thác tiềm năng cây chè. Đề tài nghiên cứu do Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên phối hợp với các cơ quan chức năng triển khai từ tháng 6/2023, với kinh phí hơn 3,7 tỷ đồng, đã mang lại kết quả khả quan, mở ra hướng đi mới cho nông nghiệp xanh.

Thịt lợn trà xanh là một sản phẩm từ mô hình chăn nuôi lợn sử dụng lá trà xanh (hoặc chiết xuất trà xanh) trong khẩu phần ăn hoặc môi trường sống của lợn, nhằm tạo ra thịt chất lượng cao, an toàn và thân thiện với môi trường. 

Thịt lợn trà xanh – Điểm sáng cho nông nghiệp xanh hiện đại

Giữa làn sóng thực phẩm sạch và nhu cầu sống xanh bùng nổ sau đại dịch, thịt lợn trà xanh nổi lên như một lựa chọn "xanh hóa" từ trong chuồng trại đến bàn ăn. Không chỉ đơn thuần là một sản phẩm chăn nuôi hữu cơ, thịt lợn trà xanh còn là kết tinh của sự kết hợp độc đáo giữa cây trà truyền thống và kỹ thuật chăn nuôi hiện đại. Vậy mô hình này có gì đặc biệt? Giá trị dinh dưỡng và an toàn thực phẩm ra sao? Hành trình đưa lá trà vào khẩu phần ăn của heo đã tạo nên điều gì khác biệt?

Lá trà xanh giàu polyphenol, catechin và tannin – những hợp chất có khả năng chống oxy hóa, kháng khuẩn và hỗ trợ tiêu hóa. Khi được đưa vào khẩu phần ăn của lợn (thường chiếm từ 2–5% khẩu phần thức ăn hàng ngày), lá trà không chỉ giúp heo có hệ tiêu hóa khỏe mạnh mà còn giúp giảm mùi hôi chuồng trại, hạn chế sử dụng kháng sinh – điều đang được khuyến cáo mạnh mẽ trong xu hướng chăn nuôi bền vững.

Ảnh: Đài PT-TH Thái Nguyên - TNTV

Đề án nghiên cứu triển khai xây dựng quy trình nuôi lợn thịt từ thức ăn tự nhiên có bổ sung nguyên liệu chè xanh Thái Nguyên không chỉ đặt nhiều kỳ vọng tăng nhiều giá trị lợi nhuận kinh tế, tạo ra hương vị độc đáo cho thịt lợn mà còn tạo ra hướng đi mới cho nông nghiệp bản địa gắn với phát triển thương hiệu đặc sản xứ chè với chăn nuôi an toàn sinh học.

Mô hình thử nghiệm của Đại học Nông lâm Thái Nguyên được thực hiện trên 36 con lợn đen bản địa và 36 con lợn ngoại.

TS. Nguyễn Tiến Đạt - Chủ nhiệm đề tài nuôi lợn sạch bổ sung trà xanh cho biết: "Khi thực hiện đề tài này, chúng tôi hướng tới 3 vấn đề. Một là trong công thức ăn của lợn chủ yếu sử dụng nguyên liệu từ thực vật, không sử dụng nguyên liệu từ động vật để tạo ra sản phẩm sạch. Thứ 2 là trong khẩu phần ăn không bổ sung chất kháng sinh, chất tạo nạc hay chất kích thích sinh trưởng, mục đích tạo ra sản phẩm sạch. Thứ 3 là chúng tôi có sử dụng men vi sinh để phối trộn. Men vi sinh hiện nay là một xu hướng trong chăn nuôi, giúp nâng cao hệ vi khuẩn có lợi trong đường tiêu hóa, tăng sức đề kháng của vật nuôi".

Đặc điểm nổi bật của mô hình này là không sử dụng cám công nghiệp toàn phần: Thức ăn chính là sự phối trộn giữa bột trà xanh, bột ngô, cám gạo, bột đậu tương và các nguyên liệu hữu cơ; nói không với kháng sinh tăng trưởng, thay vào đó, bà con dùng các thảo dược như tỏi, gừng, nghệ, trà xanh, vỏ quýt để phòng bệnh tự nhiên; vệ sinh chuồng trại bằng chế phẩm sinh học EM: Giúp giảm mùi, tăng cường lợi khuẩn vàquy trình giết mổ và bảo quản khép kín, đạt chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm.

Thịt lợn trà xanh được người tiêu dùng ưa chuộng?

Ngoài yếu tố "xanh, sạch" đang là xu thế tiêu dùng, thịt lợn trà xanh còn chinh phục người nội trợ bởi chất lượng thịt khác biệt. Chẳng hạn như mùi thơm dịu, ít tanh do hợp chất tanin và catechin có trong lá trà giúp giảm mùi mỡ. Thớ thịt săn chắc, màu hồng tự nhiên, không bị tái hoặc bở khi luộc. Bên cạnh đó chúng còn giàu dinh dưỡng và dễ tiêu hóa hơn nhờ hệ men tiêu hóa của lợn khỏe mạnh, thịt có hàm lượng đạm cao hơn lợn thường từ 5–10%.

Không chỉ dừng lại ở chợ dân sinh hay siêu thị, thịt lợn trà xanh đang được các nhà hàng cao cấp tại Hà Nội, TP.HCM và Đà Nẵng săn đón như một nguyên liệu "farm to table" đích thực. Một số chuỗi nhà hàng kiểu fusion (ẩm thực pha trộn) đã sáng tạo các món ăn như ba chỉ lợn trà xanh nướng sốt táo mèo, thịt lợn hấp sả – trà với sốt mận Bắc,...

Dù mô hình thịt lợn trà xanh đang tăng trưởng, nhưng theo nhiều chuyên gia, vẫn còn các rào cản như chưa có bộ tiêu chuẩn quốc gia cụ thể cho thịt lợn trà xanh, gây khó khăn trong kiểm định và chứng nhận chất lượng; khâu bảo quản và vận chuyển lạnh chưa đồng đều, dễ làm giảm chất lượng thịt khi phân phối xa; giá thành cao hơn 15–25% so với thịt lợn thường, khiến nhiều người tiêu dùng còn e ngại.

Tuy nhiên, Bà Đào Thị Kim Quý, Giám đốc Trung tâm dịch vụ nông nghiệp thành phố Thái Nguyên cho biết để tăng giá trị các sản phẩm nông nghiệp của thành phố, hướng tới xây dựng các sản phẩm nông nghiệp sạch, thân thiện với môi trường sẽ xin chủ trương nhân rộng mô hình nuôi lợn trà xanh xây dựng thành thương hiệu "Lợn trà xanh" Thái Nguyên.

Gợi ý một số món ngon với thịt lợn trà xanh

Nếu bạn đang băn khoăn thịt lợn trà xanh nên chế biến món gì ngon nhất, hãy thử những món sau:

- Sườn non hầm trà hoa cúc: Hương thơm nhẹ, thanh mát cho những ngày oi bức.

- Ba chỉ rang riềng: Giòn ngoài, mềm trong, rất đưa cơm.

- Canh sườn hầm dưa cải – trà xanh: Kết hợp vị chua thanh và hậu vị chát nhẹ của trà.

Một lưu ý nhỏ khi chế biến: Thịt lợn trà xanh nên được sơ chế bằng nước muối loãng pha với gừng đập dập, không nên dùng nhiều gia vị nồng (như hồi, quế, ngũ vị) vì sẽ át đi hương tự nhiên.

Trong thời đại mà sức khỏe và ý thức tiêu dùng "sạch" ngày càng được đề cao, thịt lợn trà xanh không chỉ là một món ngon lạ miệng mà còn là biểu tượng cho xu hướng phát triển nông nghiệp tuần hoàn, bền vững. Khi mỗi lát thịt đưa vào mâm cơm không chỉ ngon mà còn an tâm, ấy là lúc người tiêu dùng đang tham gia vào hành trình làm xanh lại ngành thực phẩm từ chính chiếc đũa trên tay mình.

Thịt lợn trà xanh là minh chứng cho sự sáng tạo trong nông nghiệp Việt Nam, kết hợp giá trị truyền thống của cây chè Thái Nguyên với chăn nuôi hiện đại. Sản phẩm không chỉ đáp ứng nhu cầu thực phẩm sạch mà còn góp phần định hình thương hiệu nông sản xanh, bền vững, đưa Thái Nguyên vươn xa trên bản đồ nông nghiệp thế giới.